第二十一课 睡眠与养生 (Bài 21: Giấc ngủ và dưỡng sinh)
第二十一课 睡眠与养生
BÀI 21: GIẤC NGỦ VÀ DƯỠNG SINH
第一课时
Tiết 1
一
学习目标
Mục tiêu học tập
1. 了解中医根据时辰和季节来调整睡眠时间的养生方法。
2. 掌握相关的中医专业词语：宜、忌
3. 掌握中医常用表达方式：……宜……， ……忌……
二
复习
Ôn tập
根据第二十课的内容，简单介绍 “胚胎倒影” 理论。
三
热身
Khởi động
古代把一日分为 子、丑、寅、卯、辰、巳、午、未、申、酉、戌、亥十二个时辰（一个时辰相当于现在的两小时），具体如下表：
四
浏览课文并回答问题
Đọc lướt bài đọc và trả lời câu hỏi
课文
21-1
BÀI ĐỌC
睡眠与养生
生词
21-2
TỪ MỚI
第二课时
Tiết 2
一
学习并练习生词
Học và luyện tập từ mới
（一）熟读并理解下列词语
规律 节奏 免疫力 时辰 原则 手段
作息 熬夜 维持 寤 寐 憩
（二） 将下列词语与其相应的释义连线
二
学习并练习中医专业术语、句式和知识
Học và luyện tập thuật ngữ, mẫu câu và tri thức chuyên ngành Trung y
（一）忌
jì
Kỵ
（二）宜
yí
Nghi
（三）养生宜
yǎngshēng
Dưỡng sinh
“养生” 一词最早见于《庄子•内篇》，所谓 “生”，是生命；所谓 “养”，是保养、调养、补养。养生是保养生命的意思，是中医的特色内容之一，是指在中医理论的指导下，对人体进行科学的调养（包括饮食养生、运动养生、因时养生、睡眠养生等内容），从而增强体质、预防疾病，达到益寿延年的目的。
跟 “养” 有关的表达方式：
① 春夏养阳，秋冬养阴。（在春夏季节保养阳气以适应生长的需要，在秋冬季节保养阴气以适应收藏的需要。）
② 春养肝、夏养心、秋养肺、冬养肾。
③ 蜂蜜具有美容养颜的功效。
第三课时
Tiết 3
一
学习课文
Học bài đọc
（一）朗读第 1 段，回答问题
（二）朗读第 2 段，回答问题
（三）朗读第 3 段，回答问题
（四）朗读第 4 段，回答下列问题
二
复述课文
Thuật lại bài đọc
（一）根据课文内容填空
（二）根据提示复述课文
中医学认为人体的阴阳之气随……的变化而消长，可表现为人体的……。
现代的……和规律造成了很多人……的习惯，这是养生的……。中医认为……、 ……都会使身体……，……。睡眠不足会使人体……下降，容易生病或……。当然，睡眠过多也对健康……。
睡好 “子午觉” 的原则是 “……，……”。午睡……就可以了。
三
课堂讨论
Thảo luận trong lớp học
1. 你有午睡的习惯吗？你们国家的人有午睡的习惯吗？
2. 你有失眠的经历吗？你觉得用什么方法可以防治失眠？
第四课时
Tiết 4
一
扩展阅读
Bài đọc mở rộng
睡前一盆汤，养生保健康
MỘT CHẬU NƯỚC TRƯỚC KHI NGỦ, DƯỠNG SINH BẢO VỆ SỨC KHOẺ
“晨起三百步，睡前一盆汤”，意思是说早上起床后要去户外散散步，睡前要用热水洗洗脚。“汤” 在古代是热水的意思。从经络学来说，足是阳经开始的地方，脚上的 60 多个穴位与五脏六腑有着密切关系。“人老脚先衰，木枯根先竭”，“寒从脚上起”，这些俗语都说明脚在人体的重要地位和作用。
热水洗脚，可以加速血脉运行，调理脏腑功能，增强新陈代谢，从而消除疲劳，加深睡眠，防治感冒等常见疾病，同时对预防霉菌、细菌感染及皮肤皲裂都有较好作用。长期坚持，还能滋补元气，强身健体，延缓衰老。
用热水洗脚，水温以40-50℃为宜，水量以淹没脚踝为好，洗一次约20分钟左右。洗脚同时用手缓慢、连续地按摩双脚，先脚背后脚心。洗完后，要立即将脚擦干，并左右交替按摩涌泉穴。洗脚同时如果在水中加入一些药物，还能预防冻疮、缓解关节痛等。
“Thần khởi tam bách bộ, thụy tiền nhất bồn thang” (Sáng dậy 300 bước, trước ngủ một chậu nước [nóng]), nghĩa là buổi sáng sau khi thức dậy phải ra ngoài tản bộ, buổi tối trước khi đi ngủ phải dùng nước nóng ngâm rửa chân. “Thang” (汤) thời xưa có nghĩa là nước nóng. Theo Kinh lạc học, chân là nơi khởi đầu của các kinh dương, hơn 60 huyệt vị trên bàn chân có quan hệ mật thiết với lục phủ ngũ tạng. “Người già chân yếu trước, cây khô rễ suy trước”, “Hàn khí từ chân lên”, những câu tục ngữ này đều nói rõ địa vị và tác dụng quan trọng của bàn chân trong cơ thể con người.
Dùng nước nóng ngâm rửa chân có thể đẩy nhanh huyết mạch vận hành, điều hòa chức năng tạng phủ, tăng cường sự trao đổi chất, từ đó tiêu trừ mệt mỏi, làm giấc ngủ thêm sâu, phòng trị các bệnh thường gặp như cảm mạo, đồng thời đều có tác dụng khá tốt đối với việc dự phòng lây nhiễm nấm mốc, vi khuẩn và nứt da. Kiên trì thời gian dài còn có thể bồi bổ nguyên khí, làm thân thể khoẻ mạnh, làm chậm lão hóa.
Dùng nước nóng ngâm rửa chân, nhiệt độ nước khoảng 40-50oC là thích hợp, lượng nước ngập mắt cá chân là được, mỗi lần ngâm rửa khoảng 20 phút. Lúc ngâm rửa đồng thời dùng tay chầm chậm xoa bóp liên tục hai bàn chân, mu bàn chân trước rồi tới lòng bàn chân. Sau khi ngâm rửa xong, phải lập tức lau khô chân, đồng thời trái phải thay phiên xoa bóp huyệt Dũng tuyền. Lúc ngâm rửa chân, nếu thêm vào một ít thuốc trong nước còn có thể phòng ngừa bệnh cước, làm giảm đau khớp.
（一）借助生词表，阅读短文，读后判断正误
（二）再次阅读短文，读后回答问题
二
课外活动
Hoạt động ngoại khóa
失眠的原因基本上有四类：起居失常、心理因素、身体因素和环境因素。请一些中国朋友谈一谈在这四个方面怎样做能预防失眠，把他们的观点整理后写下来。
中医生活馆
Trung y trong đời sống hằng ngày
保健药枕
GỐI THUỐC BẢO VỆ SỨC KHỎE
“药枕” 是枕芯里填塞了中药的枕头，药枕中的药物多具有芳香走窜的性质，作用于头部的穴位，再通过经络的疏导，对人体具有调和气血、祛病延年的作用。另外，还可以通过鼻子吸到体内治疗某些疾病，体现了 “闻香治病” 的道理。
药枕举例：
1. 小儿：宜选不凉不燥的小米枕，以利于头部的发育。
2. 老人：宜选不寒不热的菊花枕。
3. 阴虚火旺体质者：绿豆枕、黑豆枕。
4. 阳亢体质者：夏枯草枕、蚕砂枕。
5. 神经衰弱者、心脏病患者：琥珀枕、柏子仁枕。
“Gối thuốc” là gối mà ruột gối nhồi thuốc Đông y, thuốc trong gối thuốc đa phần có tính chất phương hương tẩu thoán (thơm và khuếch tán), tác dụng ở huyệt vị phần đầu, lại thông qua khơi dẫn kinh lạc, có tác dụng điều hòa khí huyết, trừ bệnh lâu dài đối với cơ thể con người. Ngoài ra, còn có thể thông qua mũi hít vào trong cơ thể chữa trị một số bệnh tật, thể hiện đạo lý “ngửi hương trị bệnh”.
Nêu ví dụ về gối thuốc:
1. Trẻ nhỏ: thích hợp chọn gối gạo kê không mát không khô, để có lợi cho việc phát triển bộ phận đầu.
2. Người già: thích hợp chọn gối hoa cúc không lạnh không nóng.
3. Người có thể chất âm hư hỏa vượng: gối đậu xanh, gối đậu đen.
4. Người có thể chất dương cang thịnh: gối Hạ khô thảo, gối Tàm sa (phân tằm)
5. Người thần kinh suy nhược, người mắc bệnh tim: gối hổ phách, gối Bách tử nhân (hạt trắc bách).